Bilimsel rapor yazımı, yalnızca araştırma bulgularının paylaşılması değil, aynı zamanda bu bilgilerin uluslararası kabul görmüş standartlara uygun biçimde sunulmasıdır. Bu noktada en yaygın kullanılan biçimlendirme sistemlerinden biri, APA (American Psychological Association) formatıdır. Özellikle sosyal bilimler, psikoloji, eğitim, iletişim, işletme ve davranış bilimlerinde tercih edilen APA formatı, araştırma raporlarının düzenlenmesinde hem içerik hem de biçim açısından sistematik bir yol haritası sunar.
APA formatı, yalnızca metin düzeni değil; aynı zamanda kaynak gösterme, tablo ve şekil kullanımı, başlıklandırma, özet (abstract) yazımı, sayfa düzeni ve yazım dili gibi pek çok ayrıntıyı kapsar. Bu standart, raporların farklı araştırmacılar tarafından daha kolay anlaşılmasını, karşılaştırılabilmesini ve bilimsel iletişimin sağlıklı bir şekilde sürdürülmesini sağlar.
Bu makalede, bilimsel rapor yazımında APA formatının nasıl uygulanacağı, temel kuralları, sık yapılan hatalar ve uygulamalı örneklerle detaylı biçimde incelenecektir.
Gelişme
1. APA Formatının Ortaya Çıkışı
APA formatı, ilk olarak 1929’da Amerikan Psikoloji Derneği tarafından yayımlandı. Amaç, akademik makalelerde ortak bir yazım standardı oluşturmaktı. Günümüzde 7. baskısı kullanılmaktadır.
2. APA Formatının Temel Özellikleri
-
Standart yazı tipi (Times New Roman, 12 punto).
-
Çift satır aralığı.
-
Kenar boşlukları her yönden 2,54 cm.
-
Paragraf başında girinti.
3. Başlıklandırma Kuralları
APA formatında 5 seviyeye kadar başlık düzeni vardır:
-
1. seviye: Ortalanmış, kalın, büyük harflerle.
-
2. seviye: Sola yaslı, kalın.
-
3. seviye: Sola yaslı, kalın, italik.
-
4. seviye: Girintili, kalın, noktalı, paragraf içinde devam eder.
-
5. seviye: Girintili, kalın, italik, noktalı, paragraf içinde devam eder.
4. Kapak Sayfası Düzeni
APA formatında raporun kapak sayfasında şu unsurlar bulunur:
-
Başlık (kısa ve öz).
-
Yazar adı.
-
Kurum bilgisi.
-
Ders veya danışman bilgisi.
-
Tarih.
5. Özet (Abstract) Yazımı
APA formatında özet, 150-250 kelime arasında olmalı, tek paragrafta yazılmalı ve raporun temel amacını, yöntemini, bulgularını ve sonucunu içermelidir.
6. Anahtar Kelimeler
Özetin hemen altında, 3-5 arasında anahtar kelime verilmelidir. Bu kelimeler italik yazılan Keywords: ifadesinden sonra listelenir.
7. Metin İçi Atıf Sistemi
APA’da metin içinde kaynak gösterme, yazar-soyadı ve yıl esasına dayanır:
-
Tek yazar: (Demir, 2021)
-
İki yazar: (Demir & Yılmaz, 2020)
-
Üç ve daha fazla yazar: (Demir et al., 2019)
8. Doğrudan Alıntılar
Doğrudan alıntılarda sayfa numarası belirtilmelidir:
-
“Bilim, toplumların gelişiminde en önemli etkendir” (Demir, 2021, s. 25).
9. Dolaylı Alıntılar
Yorumlanarak verilen bilgilerde yalnızca yazar ve yıl belirtilir:
-
(Yılmaz, 2020).
10. Kaynakça Düzeni
APA’da kaynakça raporun sonunda ayrı bir bölümde yer alır ve alfabetik sıraya göre düzenlenir.
11. Kitap Kaynak Gösterimi
Soyadı, A. A. (Yıl). Kitap adı. Yayınevi.
-
Örnek: Demir, A. (2021). Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Akademi Yayıncılık.
12. Makale Kaynak Gösterimi
Soyadı, A. A., & Soyadı, B. B. (Yıl). Makale başlığı. Dergi Adı, cilt(sayı), sayfa aralığı. https://doi.org/xx
-
Örnek: Yılmaz, M., & Arslan, B. (2020). Eğitimde teknoloji kullanımı. Eğitim Araştırmaları Dergisi, 15(2), 100-115. https://doi.org/10.xxxx
13. İnternet Kaynakları
Kuruluş adı. (Yıl). Başlık. URL
-
Örnek: World Health Organization. (2022). COVID-19 updates. https://www.who.int
14. Tablo ve Şekil Kuralları
APA’da tablo ve şekiller ayrı ayrı numaralandırılır. Tablo başlığı tablonun üstünde, şekil başlığı ise altında yer alır.
15. Sayfa Düzeni
Sayfa numaraları sağ üst köşeye yazılır. Başlık sayfasından itibaren numaralandırma başlar.
16. Dipnot Kullanımı
APA’da dipnotlar yalnızca açıklama gerektiğinde kullanılır; kaynak gösterimi için tercih edilmez.
17. Sık Yapılan Hatalar
-
Yazar isimlerini yanlış yazmak.
-
DOI numarasını atlamak.
-
Kaynakçada eksik bilgi vermek.
-
Yanlış başlık düzeni kullanmak.
18. Yazılım Araçları ile APA Kullanımı
Zotero, Mendeley ve EndNote gibi programlar otomatik APA kaynakça düzenlemesi yapabilir.
19. APA Formatının Avantajları
-
Kolay okunabilirlik sağlar.
-
Uluslararası standarttır.
-
Kaynak gösterme sistematikliği sunar.
20. APA Formatının Sınırlılıkları
-
Teknik disiplinlerde sınırlı kullanılır.
-
Başlık düzeni yeni başlayanlar için karmaşık olabilir.
Sonuç
Bilimsel rapor yazımında APA formatı, sosyal bilimler başta olmak üzere pek çok alanda en yaygın kullanılan yazım standartlarından biridir. APA formatı, hem raporun biçimsel düzenini hem de içerik sunumunu sistematik hale getirir. Metin içi kaynak göstermeden kaynakça düzenine, başlıklardan tablo-şekil kullanımına kadar geniş bir kapsama sahiptir.
APA formatına uygun yazılmış bir rapor, hem akademik etik açısından güvenilirlik sağlar hem de araştırmanın uluslararası akademik topluluk tarafından daha kolay anlaşılmasını mümkün kılar. Yanlış veya eksik uygulamalar ise raporun reddedilmesine yol açabilir.
Sonuç olarak, araştırmacılar için APA formatını öğrenmek ve doğru uygulamak, akademik başarının ve bilime katkının temel koşullarından biridir.