Üniversiteler intihal oranlarını düşürmek ve akademik dürüstlüğü sağlamak amacıyla tezlerde özgünlük bildirimi(originality declaration) talep eder. Genellikle kısa bir paragraf olarak eklenen bu metin, yazarın çalışmasının kendi özgün çabası olduğunu garanti eder; ancak çoğu zaman belge içinde nerelere atıf yapıldığı, hangi içeriklerin özgün üretildiği veya üçüncü-şahıs katkılarının nasıl kodlandığı belirsiz kalır. Rapor Anahtarı (RA) yaklaşımı, tüm özgün kısımları (ORG-), alıntı/parafraz bölümlerini (CTN-), üçüncü taraf katkılarını (EXT-) ve intihal raporu verilerini (SIM-) kodlayarak, bildirimi “kanıta dayalı” hâle getirir. Bu makalede RA kullanarak özgünlük bildiriminizi nasıl standart, izlenebilir ve savunulabilir bir yapıya dönüştüreceğinizi adım adım açıklıyoruz.
1 Özgünlük Bildiriminin Zayıf Halkaları
Sorun | Geleneksel Bildirimde Eksik Olan | RA ile Çözüm |
---|---|---|
Kaynak Nerede? | Metinde hangi sayfaların alıntı/parafraz olduğu belirsiz | CTN- kodu → sayfa aralığı |
Kendi Üretim Kanıtı | Özgün grafik‐tablo ayırt edilemez | ORG- kodu → GRAF/TAB label |
Katkı Çakışması | Veri toplamada dış yardım net değil | EXT- kodu → ad, görev, sayfa |
2 Kod Mimarisi
Kod | Tür | Açıklama |
---|---|---|
ORG-01 | Özgün İçerik | Yazarın geliştirdiği algoritma |
CTN-05 | Alıntı/Parafraz | Brown (2022) model özeti |
EXT-02 | Dış Katkı | İstatistik danışmanlığı |
SIM-01 | Benzerlik Raporu | %11 benzerlik – iThenticate sonuç |
Kural: Özgünlük bildirimi her ORG-, CTN-, EXT- ve SIM- kodunu listelemelidir.
3 Adım Adım RA Destekli Bildirim Hazırlığı
-
İçerik Kodlama
-
Tablo ve grafiklerin başlıklarına ORG- kod etiketleri ekleyin.
-
Doğrudan alıntı/parafraz pasajlarını CTN- kodu ve kaynak REF-tag’iyle işaretleyin.
-
-
Benzerlik Raporu Entegrasyonu
-
Turnitin/iThenticate raporunu alın, % oranını SIM- kodu ile rapor anahtarına kaydedin.
-
Yüksek eşleşme satırlarını CTN-kodlu pasajlarla çapraz kontrol edin.
-
-
Dış Katkı Belgeleme
-
Veri toplama, dil kontrolü, laboratuvar ölçümü gibi uzman yardımlarını EXT- koduyla belirtin.
-
Her EXT-koduna rol, kişi/kurum adı ve sayfa referansı ekleyin.
-
-
Özgünlük Bildirimi Metni
“Bu tezde sunulan tüm algoritmalar ve grafikler yazar tarafından geliştirilmiştir (ORG-01–ORG-04). Çalışmanın literatür temeli, gerekli atıf biçiminde belirtilmiş alıntı/parafraz bölümleri (CTN-01–CTN-07) dışında özgündür. Benzerlik raporu sonucu SIM-01 koduyla raporlanmış olup toplam benzerlik oranı %11’dir. Veri analizi aşamasında istatistiksel danışmanlık (EXT-02) alınmıştır. Rapor Anahtarı ekinde kodların ayrıntılı listesi sunulmuştur.”
4 Şablon ve Dijital Otomasyon
Araç | İşlev | Katkı |
---|---|---|
Word VBA | ORG/CTN/EXT kodlarını içeren tabloyu otomatik çek | Bildirim güncelleme <1 dk |
Overleaf LaTeX | \label{CTN-05} ile alıntı pasajı → tıklanabilir link | Denetçi kolay erişim |
Zotero | REF-tag + CTN-kod eşlemesi | Atıfsız alıntı riskini düşürme |
iThenticate CSV Export | Eşleşen satır ↔ CTN kod listesi | Benzerlik doğrulama |
5 Pratik İpuçları
-
Kırmızı Bayrak Kuralı: Benzerlik %15’i aşarsa SIM-koduna “Yüksek” etiketi ekleyin ve danışmanla görüşün.
-
Tek ORG – Çok Sayfa: Aynı özgün grafik birkaç bölümde geçiyorsa ORG-kodunu ilk sayfada tanımlayıp tekrar kullanın.
-
REV-log: Özgünlük bildiriminde her güncelleme, Git “commit” mesajıyla zaman damgalı tutulmalı.
-
Renk Vurgusu: Bildirimde ORG-kodlar yeşil, CTN-kodlar mavi, EXT-kodlar turuncu, SIM-kodlar gri kutucukla gösterilsin.
-
Denetçi Paketi: Bildirimin PDF versiyonuna RA ekini ve iThenticate rapor özetini tek zip olarak paylaşın.
6 Sonuç
Rapor Anahtarı ile Tezde Özgünlük Bildirimi Hazırlama yöntemi, kısa bir deklarasyonu detaylı bir kanıt paketine dönüştürür. ORG-, CTN-, EXT- ve SIM- kodları; özgün içerik, atıf gerektiren pasajlar, dış katkılar ve benzerlik raporu verilerini tek bakışta birbirine bağlar. Böylece intihal denetimi hızlanır, akademik dürüstlük belgelenir ve tez savunmasında güvenilirlik artar.